Έρευνα του ΑΠΘ: Η Καρδίτσα παράδειγμα για την τοπική ανάπτυξη μέσα από τη συνεργασία και τον συνεταιρισμό

Η Καρδίτσα βρέθηκε στο επίκεντρο πανεπιστημιακής έρευνας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ως παράδειγμα τοπικής ανάπτυξης που στηρίζεται στη συνεργασία, την κοινωνική οικονομία και την αλληλεγγύη.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου VeSBUD (Very Small and Small Businesses and Urban Development), που διήρκεσε από τον Μάιο του 2022 έως τον Οκτώβριο του 2025 και μελέτησε περιπτώσεις από τρεις πόλεις: Καρδίτσα, Θεσσαλονίκη και Κέρκυρα. Η ΑΝΚΑ συμμετείχε ως συνεργαζόμενος φορέας.

Το Οικοσύστημα Συνεργατισμού της Καρδίτσας

Στην Καρδίτσα, το ενδιαφέρον των ερευνητών επικεντρώθηκε στο λεγόμενο Οικοσύστημα Συνεργατισμού της Καρδίτσας (Ο.Σ.Κ.), ένα δίκτυο επιχειρήσεων και φορέων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Το Ο.Σ.Κ. ξεκίνησε το 2015 ως μια άτυπη συνεργασία συνεταιρισμών, κοινωνικών επιχειρήσεων και οργανώσεων πολιτών, με κοινό στόχο την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης.

Σήμερα αριθμεί 28 ενεργά μέλη, με πρωταγωνιστές την Αναπτυξιακή Καρδίτσας (ΑΝ.ΚΑ.) και τη Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας — δύο φορείς που έχουν αποδειχθεί πυλώνες της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της στήριξης της τοπικής οικονομίας.

Η ιστορική κουλτούρα συνεργασίας της περιοχής, που ξεκινά ήδη από τα χρόνια της Σεμπριάς, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτού του μοναδικού οικοσυστήματος.

Καλές πρακτικές που ξεχωρίζουν

Η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ ανέδειξε ορισμένα παραδείγματα επιτυχίας μέσα από το Οικοσύστημα της Καρδίτσας:

1. Η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας:

Ξεκίνησε το 1994 ως πιστωτικός συνεταιρισμός με στήριξη από την ΑΝ.ΚΑ., αξιοποιώντας τις τοπικές αποταμιεύσεις.

Σήμερα εξυπηρετεί πάνω από 45.000 πελάτες και 16.000 μέλη, προσφέροντας ουσιαστική χρηματοδοτική στήριξη σε μικρές επιχειρήσεις και κοινωνικά εγχειρήματα.

2. Η αξιοποίηση της γνώσης και των ανθρώπων:

Πρώην στελέχη φορέων του Ο.Σ.Κ. συνεχίζουν να συμβάλλουν εθελοντικά, προσφέροντας εμπειρία και δικτύωση.

3. Η ποικιλομορφία των φορέων:

Από αγροτικούς συνεταιρισμούς μέχρι κοινωνικές επιχειρήσεις, η διαφορετικότητα λειτουργεί ως πηγή καινοτομίας και βιωσιμότητας.

Οι προκλήσεις για την Καρδίτσα

Παρά τη δυναμική, η έρευνα κατέγραψε και σημαντικά ζητήματα που επηρεάζουν την περιοχή:

• Μείωση πληθυσμού, ιδιαίτερα στους μικρούς οικισμούς, και γήρανση του πληθυσμού.
• Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις καταστροφές από τον «Ιανό» (2020) και τον «Daniel» (2023).
• Η ανάγκη στήριξης ευάλωτων ομάδων όπως άνεργοι, Ρομά και νέοι εκτός εκπαίδευσης και εργασίας (NEETs).
• Δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση για μικρές και κοινωνικές επιχειρήσεις.

Τι προτείνει η έρευνα

Βάσει των δεδομένων, η ομάδα του ΑΠΘ προτείνει:

• Θεσμοθέτηση του Ο.Σ.Κ. με νομική μορφή και αυτοτέλεια.
• Ίδρυση Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας, που θα συλλέγει και αναλύει αξιόπιστα στοιχεία για τις τοπικές επιχειρήσεις.
• Διεύρυνση της συμμετοχής φορέων από ολόκληρη την Π.Ε. Καρδίτσας, όχι μόνο από την πόλη.
• Ενίσχυση συνεργασιών μεταξύ του Ο.Σ.Κ. και των μικρών επιχειρήσεων της περιοχής.

Το έργο VeSBUD, που χρηματοδοτείται από το ΕΛΙΔΕΚ, μελετά πώς οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις μπορούν να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη ανάπτυξης, ανθεκτικότητας και κοινωνικής συνοχής στις πόλεις.

Σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση απειλεί τις τοπικές ταυτότητες, το VeSBUD δείχνει ότι η μικροεπιχειρηματικότητα, όταν βασίζεται στη συνεργασία, την τοπική γνώση και την κοινωνική αξία, μπορεί να προσφέρει εναλλακτικά, βιώσιμα μοντέλα ανάπτυξης.

Μπορείτε να δείτε το πλήρες Σημείωμα Συστάσεων Πολιτικής: https://vesbud.web.auth.gr/el/policy-brief-insights-from-the-case-study-of-karditsa/ και να μάθετε περισσότερα για το έργο στην ιστοσελίδα https://vesbud.web.auth.gr/el/